De nieuwe entree van NAi Rotterdam: loopbrug over de vijver is vervangen door een plein.

ROTTERDAM, 13 AUGUSTUS 2011. Een op de drie jongens in Nederland draagt een HEMA-onderbroek. Om die schokkende trivialiteit maar meteen compleet te maken: een op de vijf meisjes heeft thuis in de kast een bh van de warenhuisketen. De mededeling klinkt uit mijn personal digital assistant, in de vorm van een iPhone, die je meekrijgt voor de nieuwe permanente expositie Stad van Nederland in het Nederlands Architectuurinstituut.

De Hollandsche Eenheidsprijzen Maatschappij Amsterdam is sinds 1926 uitgegroeid tot een vaste waarde in het stedelijk landschap, met bijna 450 vestigingen in Nederland en ongeveer tachtig in het buitenland. De HEMA als veelbesproken stadsicoon dat tegenstrijdige emoties kan oproepen, net zoals er verschillende opvattingen bestaan over wonen in een VINEX-wijk, het historische centrum, de monumentale gebouwen, een treinstation of het bedrijventerrein.

De tentoonstelling voert je langs de Nederlandse stad zoals we die allemaal kennen, met haar mooie en lelijke kanten. Soms prachtig, soms spuuglelijk. De lijn tussen somber en betoverend is dun, en vaak ook subjectief. Dat maken de maquettes en de schaalmodellen, die achter een dichte wand met kleine openingen zijn geplaatst, meteen duidelijk. De miniaturen – het kijkdooseffect – staan in een smalle gang met neonlicht dat om de paar seconden van kleur verandert.

Hou je pda tegen de speciaal daarvoor bestemde witte vlakjes die her en der opduiken en fictieve bewoners vertellen wat ze vinden van enkele ‘hoogtepunten’ in de Nederlandse architectuur zoals conferentiecentrum De Bazel en woonwijk De Bijlmer in Amsterdam, winkelcentrum Hoog Catharijne in Utrecht en woongebouw Zwarte Madonna in Den Haag.

Helaas wekken de nogal kinderlijk ingesproken teksten snel ergernis op. Maar af en toe stuit je toch nog op aardige wetenswaardigheden. Wist je dat Rotterdam acht boswachters op de loonlijst heeft staan? Noodzakelijk vanwege kunstmatig aangelegde natuur, zoals het Kralingse Bos. Nog zo’n weetje: Leidsche Rijn, de grootste nieuwbouwlocatie van Nederland, beslaat een kwart van de oppervlakte van de gemeente Utrecht. Uiteindelijk komen er 80.000 mensen te wonen.

Rotterdam: 608.000 inwoners

Stad van Nederland is tot 2 juli 2016 te zien in het voor zes miljoen euro verbouwde Nederlands Architectuurinstituut (NAi) in Rotterdam. Dat is inclusief de 1,2 miljoen onverwachte uitgaven voor het vervangen van de funderingspalen die voor scheuren in wanden en de vloer hebben gezorgd. De geplande heropening in december 2010 moest daardoor worden uitgesteld tot 1 juli.

Hoofdarchitect van de verbouwing is Jo Coenen, het brein achter het in 1993 opgeleverde hoofdgebouw aan de rand van het Museumpark. Zijn internationaal niet minder vermaarde collega Rem Koolhaas heeft het ontwerp gemaakt voor de ‘schatkamer’, het belangrijkste deel van de nieuwe expositieruimte in de kelder die volgens planning in het tweede weekend van september de deuren moet openen.

Het NAi wil toegankelijker worden en een breder publiek aantrekken. De loopbrug over de vijver is vervangen door een plein, inclusief een uitnodigend terras op houten vlonders, en komt er een vrij toegankelijk educatiepaviljoen in het entreegebied. Bij de persrondleiding vertelt algemeen directeur Ole Bouman: “Voorheen zagen de mensen het abstracte woord instituut staan en dan moesten ze ook nog een loopbrug over om bij de ingang te komen. Die drempel willen we wegnemen.”

Of die formule toekomstproof is, beslist de toekomst. De komende vier jaar gunt het NAi de bezoeker in ieder geval een kijkje in de glazen bol van de Nederlandse stad. In de laatste, sciencefictionachtig vormgegeven expositieruimte, worden op witte muren fraaie en kleurrijke artist impressions geprojecteerd.

Maar de leukste ideeën hangen in een klein hoekje, uitgetekend op postkaartformaat. Wat te denken van een complete wijk, verstopt onder het gras en verkeersknooppunt Kleinpolderplein als nationaal park? NL Architects introduceert het fenomeen ‘trainshopping’, de blauw-witte trein van Albert Heijn stopt op elk station, en in de grachten van Amsterdam worden zwembaden aangelegd, waar je baantjes kunt trekken. En dan klinkt in onvervalst Rotterdams op je pda: “Och man, wat leuk, ik wou dat de toekomst nu vast begon.”

Expo ‘Stad van Nederland’ in Architectuurinstituut Rotterdam: blik op de toekomst met artist impressions.