Een zondagmiddag in het Mauerpark van Berlijn.

Op verzoek van City2city schreef Bas Timmers, sinds kort een trotse nieuwe inwoner van Berlijn, een gastblog. Over vergroening, yuppenflats en joggen door een leefbare stad.

BERLIJN, 11 SEPTEMBER 2012. Vroeger is niet eens zo lang geleden. Voor mij en voor Berlijn. Voor mij is ‘vroeger’ het joggen langs het Amsterdam-Rijn-kanaal en over lelijke industrieterreinen aan de rafelranden van Utrecht. Voor Berlijn is ‘vroeger’ de muur en de gespleten stad, net twee decennia geleden nog maar.

Het heden is voor mij joggen door Volkspark Humboldthain en door het Mauerpark. Op de grens van wat vroeger oost en west was, langs de gebroken stukken stad die langzaam geheeld worden. Waar mijn straat, de Ruppiner Strasse, niet meer onderbroken wordt door een metershoog stuk beton en wachttorens, maar waar yuppenflats verrijzen en drommen toeristen naar het herdenkingsmuseum voor die vervloekte muur wandelen.

Dat is ook het heden van Berlijn, de stad die bij elk bezoek van gedaante lijkt te wisselen. Behalve dan die parken waar je zo heerlijk kunt joggen. Of flaneren. Of barbecuen. Want toen ik begin september eindelijk verhuisde naar de regeringszetel van Duitsland, besefte ik al snel dat vooral al dat onaantastbare groen de stad zo relaxed en leefbaar maakt.

Uiteraard, Berlijn zou Berlijn niet zijn als de oorspronkelijke bevolking daar heel anders over denkt. Neem nou dat Mauerpark, vroeger de scheidslijn tussen oost en west. Binnenkort wordt het bijna twee keer zo groot, omdat het gedeelte dat nu nog een rommelmarkt is, ook wordt vergroend. De rest van het park krijgt een flinke opknapbeurt, zodat de duizenden en duizenden toeristen en lokalo’s op zondagmiddag volop kunnen genieten van de straatmuzikanten. En Berlijnse instituutjes als de biergarten Mauersegler, met zijn krakersuitstraling, mogen blijven aan de zuidrand.

Maar? Tja, in ruil voor al die ontwikkelingen mag een projectontwikkelaar aan de (afgelegen) noordkant van het park boven de Gleimstrasse tussen de 400 en 600 woningen bouwen. Tegen de kinderboerderij aan die daar ontstaan is. En dat is uiteraard tegen het zere been van de vele jonge gezinnetjes die in de meest vruchtbare wijk van de stad wonen.

In Nederland zouden ze al lang blij zijn dat niet het hele park volgebouwd wordt. Gelukkig zijn Duitsers niet erg goed in het vinden van een compromis, dus houdt het stadsbestuur zijn poot stijf en gaat die renovatie door. Hetzelfde verhaal is het op andere, uiteraard historisch beladen, plekken in Berlijn. Met als constante factor dat er voor vergroening wordt gekozen in plaats van projectontwikkeling. Ja, bouwen mag, maar aan de rafelranden. Het hart moet groen blijven, echt groen.

Berlijn: 3,4 miljoen inwoners

Neem eens de U6 naar de Platz der Luftbrücke. Achter de majestueuze terminal van het voormalige vliegveld Tempelhof ligt een enorme groene vlakte met twee start- en landingsbanen. De stad zat in zijn maag met het enorme terrein. Maar de oplossing bleek verbluffend simpel: de hekken gingen open en jaarlijks bezoeken zo’n 1,6 miljoen mensen het enorme stadspark. Ook hier zijn renovatieplannen, onder meer om er meer een (kunstmatig) park van te maken. Maar ook hier krijgt echt grootschalige woningbouw geen kans.

Het mooiste voorbeeld van hoe Berlijn het vroeger tot een leefbaar heden versmelt, ligt bij Gleisdreieck. Deze kruising van verschillende boven- en ondergrondse metro- en spoorlijnen was altijd een ijzeren litteken, een haast onneembare barrière tussen Schöneberg en Kreuzberg, op een steenworp afstand van Potsdamer Platz.

Na vijftien jaar van plannen maken ontstaat daar nu een park, tussen de voormalige rails. Het oostelijke deel (zeventien hectare) is klaar, het westelijke deel (9 hectaren) opent in 2013. Beide parkdelen worden voorlopig nog wel door een spoortracé van elkaar gescheiden. Maar als er nog ergens een geldpotje gevonden wordt, zal de tijd ook die wond alsnog helen. En is er voor liefhebbers een prachtige joggingroute bij.