Logo Leeuwarden Fryslân 2018

Blokhuispoort Leeuwarden

Centrum Leeuwarden

LEEUWARDEN, 5 MEI 2017. In de stad waar ik woon hebben ze het er eigenlijk nooit meer over. Alsof het een vage herinnering betreft in het collectieve geheugen. Maastricht verloor vier jaar geleden de Nederlandse strijd om de titel culturele hoofdstad van Europa 2018 van Leeuwarden. De jury werd als ‘vooringenomen’ weggezet, de gereserveerde miljoenen voor cultuur waren ineens niet meer echt belangrijk en daarna ging het leven in de hoofdstad van Limburg gewoon door.

In de stad waar het straks allemaal wél gaat gebeuren, slaat het ongeduld toe. Op 5 oktober wordt het officiële programma bekend gemaakt – precies honderd dagen voor het feest losbarst. De fractievoorzitter van de Fryske Nasjonale Partij in de Provinciale Staten laat deze week in de Volkskrant optekenen dat er wat meer ‘reuring’ mag komen. “Als volksvertegenwoordiger wil ik graag een ambassadeur zijn, maar nu weet ik niet waarvoor.”

Het zijn de gebruikelijke inleidende beschietingen. Misschien ligt het aan de Friese volksaard ‘het is niks en het wordt niks’, maar dat zou niet eerlijk zijn. Geen enkele stad die de titel Europese cultuurhoofdstad heeft mogen dragen, is in aanloop naar het evenement immuun geweest voor beschimpingen en kritische recensies. Die verstommen meestal als blijkt dat de economische impuls voor stad en regio – zoals vooraf gehoopt, gewenst en verwacht – groot is.

Dus, geen paniek. Leeuwarden maakt zich op voor de wedergeboorte van de stad. Het is ook een kwestie van willen zien wat er allemaal in stelling wordt gebracht om de start- en finishplaats van de Elfstedentocht een jong, fris en dynamisch imago aan te meten waar het tot in lengte van jaren op kan bouwen. De buitenstaander die zich kortstondig verbaast over de renovatie van het stationsgebied beschouwt dat wellicht iets makkelijker dan de inwoner die elke dag last heeft van de overlast.

Leeuwarden: 108.000 inwoners

Kulturele Haadstêd Ljouwert staat er op de blauw, wit en rood geverfde tegels op een muur in parkeergarage Zaailand, onder het Fries Museum. Het is de subtiele pr waar Leeuwarden Fryslân 2018 het van moet hebben in deze fase. Of dat lukt? Best wel. Zo zet reisgids Rough Guides in het artikel ‘7 cities to explore beyond Amsterdam’ Leeuwarden op 1. Drachten, op een half uur rijden van de Friese hoofdstad, wordt genoemd in The New York Times dat aandacht besteed aan de viering van 100 jaar De Stijl. Betere reclame dan welke digitale of gedrukte toeristische folder over de regio dan ook.

Het is rustig in de Blokhuispoort aan de Keizersgracht op deze druilerige meivakantiedag. De voormalige gevangenis doet tegenwoordig dienst als bedrijvencentrum waar creatieve ondernemers als bijen op af komen. Het informatiecentrum van Leeuwarden Fryslân 2018 zit in het gebouw waar ooit de smederij van de gevangenis was gevestigd. Je vindt er folders met ronkende zinnen over de ambities van de Nederlandse cultuurhoofdstad. “Dit jaar wordt aangegrepen om vol trots de kop boven het maaiveld uit te steken en met lef onze dromen na te jagen”, zo staat in de brochure die ondernemers aanspoort om voor – hoe kan het ook anders – 2.018 euro lid te worden.

Langzaam maar zeker wordt de culturele hoofdstad tastbaar. De spanning wordt zorgvuldig opgebouwd. De bevolking wordt er ook steeds vaker bij betrokken. Binnenkort starten de maandelijkse 2018-inloopcafés. In café De Bak in de Blokhuispoort liggen een aantal exemplaren van de Leeuwarder Courant. Deze week staat er elke dag wel een stukje over Leeuwarden Fryslân 2018 in de krant. Van een glossy magazine dat bij de start moet verschijnen tot een afgeketst project in Lemmer.

Wie vanuit Maastricht een dagje op bezoek is, kijkt er met enige jaloezie naar. In steden als Guimaraes, Luxemburg, Marseille, Lille en Essen heb ik gezien welke economische en culturele impulsen deze prestigieuze titel met zich mee kan brengen. Dat gaat Leeuwarden ervaren. Op het toilet van café De Bak hangt het 2018-logo – de basis is het oer-Friese symbool, het pompeblêd – dat bewijst dat dit allemaal geen vage herinnering of een droom is. Het is echt. Over een jaar is Leeuwarden Fryslân cultuurhoofdstad van Europa en zelf in de kleinste ruimtes kun je daar niet meer aan ontsnappen.