Onder Plaza Indepencia in Mendoza ligt een bunker (nu een museum) die was bedoeld om slachtoffers van aardbevingen op te vangen.

MENDOZA, 11 JANUARI 2009. Je ziet het niet zo vaak in de ‘service directory’ van hotels. Maar het NH Cordillera, op de hoek van España en Guttierez in Mendoza, acht het noodzakelijk dat de gasten weten wat ze moeten doen in het geval van een aardbeving. Allereerst niet in paniek raken, in het gebouw blijven, dekking zoeken onder een zwaar stuk meubilair en met de handen het hoofd ondersteunen, niet in de buurt van ramen komen, geen liften gebruiken, niet rennend het gebouw verlaten. De waarschuwing heeft een reden. De geschiedenis leert namelijk dat het lot Mendoza niet altijd goed is gezind.

Mendoza: 1,1 miljoen inwoners

Deze prachtige stad, tegenwoordig een van de grootste van Argentinië, was ooit onderdeel van de Spaanse kolonie in Chili. Als de avond valt op 20 maart 1861 – Mendoza is dan Argentijns en telt 12.000 inwoners – slaat het noodlot hard toe. Een aardbeving maakt elk gebouw in de stad met de grond gelijk, vierduizend mensen komen om. Met een kracht 7,8 op de schaal van Richter is het tot op de dag van vandaag nog steeds één van de zwaarste bevingen in Zuid-Amerika ooit. Seismologen gaan ervan uit dat het epicentrum precies onder het stadscentrum lag, wat verklaart waarom de schade zo enorm was.

De Franse stadsarchitect Ballofet maakt een ontwerp voor een nieuwe stad, die aan het einde van de negentiende eeuw, opvallend snel, is herbouwd. Zoals het er destijds op de tekentafel uitzag en ook is uitgevoerd, zo ziet het er in 2009 nog steeds uit. De brede lanen worden overschaduwd door bomen, en dat doet een mens goed als-ie er weer een bustocht van achttien uur heeft op zitten.

Opvallend zijn ook de grote, open pleinen en de lage gebouwen, die allemaal aardbevingproof zouden moeten zijn. Ook hier is het, net als in Salta, uitkijken voor de hoge stoepen. Al zijn ze hier nog hoger, omdat eronder zogenaamde Acequias zijn aangelegd, een soort irrigatiesysteem. Ze zijn soms wel een meter hoog en bestrijken in totaal meer dan 500 kilometer. Zeker in de lente gutst hier het water (smeltende sneeuw) doorheen van de omringende Andes-toppen. Hoe dan ook, alles in Mendoza herinnert aan de aardbeving van 1861.

Wie Mendoza zegt, zegt aardbeving. Ook al omdat in 1985 een beving het leven kostte aan duizend mensen en veel inwoners in de buitenwijken dakloos maakte. Met enige regelmaat zijn hier nog bevingen te voelen. Onder het immense centrale plein, Plaza Indepencia, ligt nu het Museo Municipal de Arte Moderno. Het is eigenlijk een bunker, oorspronkelijk een noodziekenhuis om slachtoffers van de aardbevingen te kunnen opvangen.

Mendoza leek vandaag, op deze katholieke zondag, enigszins een spookstad. Het overgrote deel van de winkels was dicht, de hitte nodigde niet uit tot grote inspanningen. Het knetterende onweer in de avonduren droeg nog een steentje bij aan dat beeld. Maar liever eventjes een spookstad zien dan een aardbeving meemaken.