Een icoon van Dubai: hotel Burj Al Arab, een 7-sterrenhotel in de Arabische Golf.

DUBAI, 1 JANUARI 2010. ‘Between the malls there is nothing but the connecting tissue of asphalt. Every road has at least four lanes; Dubai feels like a motorway punctuated by shopping centers. You only walk if you’re suicidal. The residents of Dubai flit from mall to mall by car of taxi’s’. En dit is nog een van de mildere passages uit ‘The dark side of Dubai’ van Johann Hari in de The Independent van 7 april 2009. De man is de metropool in de paar dagen dat hij er op bezoek was, intens gaan haten.

Overdreven? Nee. Of ja, misschien. Verwarrend. Bizar. Fascinerend. Absurd. Dat is Dubai. Een stad die zijn gelijke in de wereld niet kent. Alles is groot, groter, grootst. Ik kan me dus wel iets voorstellen bij het gevoel dat Hari aan Dubai heeft overgehouden. Hij is ongetwijfeld vergeefs op zoek geweest naar de ziel van de stad, een snuifje historie wellicht. Maar dan ben je hier aan het verkeerde adres. Je moet er op zijn minst goed naar speuren.

Die typische sfeer van het Midden-Oosten kun je nog vinden in de wijk Deira, in het noorden, aan het water. De tocht over The Creek naar het oude centrum, Bur Dubai, kost twintig eurocent met een houten bootje, een zogenaamde abra. Op dit deel van de rivieroever ligt ook het pittoreske Bastakia, rond 1900 gesticht door handelaren uit Bastak in Zuid-Iran, maar anno 2010 prachtig gerenoveerd.

Nog iets zuidelijker ligt de wijk Al Satwa. De levendige straten Satwa Road en Diyafah Street, bevolkt door Filipino’s, Arabieren, Indiërs en Pakistani, vormen een heerlijk contrast met het moderne Dubai. Onweerstaanbaar charmant, maar geen toeristen te bekennen. En o ironie, Al Satwa staat hoog op de lijst om gesloopt te worden. Het past naadloos in het ambitieuze plaatje van een stad die letterlijk vanuit woestijnzand is opgebouwd. In 1969 telt Dubai slechts 69.000 inwoners, veertig jaar later is dat aantal bijna vertwintigvoudigd.

Dubai: 1,3 miljoen inwoners

In de wondere wereld die Dubai heet, kent de waanzin verschillende verschijningsvormen. De koning van de ontelbare wolkenkrabbers is de Burj Dubai. Met 818 meter momenteel het hoogste gebouw ter wereld, je kunt er wonen, maar ook logeren in het Armani Hotel. Het nieuwe vliegveld, Al Maktoum, moet qua grootte en luxueuze faciliteiten mondiaal natuurlijk ook bij de top gaan behoren. Hotel Burj Al Arab zet Dubai in 1999 architectonisch wereldwijd op de kaart. Het gebouw in de vorm van een zeilschip staat op een eilandje in de zee en oogst internationaal veel lof. Een standaardkamer kun je krijgen voor duizend euro per nacht.

Door de financiële crisis is Dubai praktisch falliet. Projecten als de twee opgespoten eilanden (The World en Palm Deira) in de Arabische Golf liggen stil. Maar Palm Jumeirah, vijftien kilometer ten zuiden van Dubai’s oude centrum, is wel af. Er wonen duizenden mensen. Je gelooft het pas als je het ziet. Dubai is een oase, schrijft Hari. Een illusie, verre van echt. Het valt nauwelijks te ontkennen. Elke dag worden er plannen gepresenteerd voor nieuwe projecten. De lijst is schier oneindig.

Kijk naar de immense shoppingmalls. Deze kathedralen van het consumentisme lijken plompverloren, vaak op kilometers afstand van elkaar, in de stad neergeplant te zijn. Je kunt er eigenlijk alleen komen door in de taxi te stappen. Lopen? Haha. Zelfs voor wie niet vies is van een stuk wandelen, is Dubai een voetgangershel. Er zijn maar weinig stukken die op elkaar aansluiten en er is vaak nog geen trottoir aangelegd. Dubai Mall (ijsbaan, onderwaterdierentuin, haaienaquarium) en Mall of the Emirates (skipiste) zijn het toppunt van decadentie. Dubai Mall is zo groot – 1200 winkels, oppervlakte 50 voetbalvelden – dat je een lang weekend nodig hebt om alles te zien. Geen denken aan, is dan de eerste gezonde gedachte. Maar toch speelt het hele sociale leven zich hier af, en niet op straat. Expats, immigranten, toeristen; dit is voor de multiculturele samenleving die Dubai is ontmoetingsplaats nummer 1.

Miljardenschuld of niet, intussen wordt buiten gewoon doorgebouwd aan het Dubai van de toekomst. Overal waar je kijkt, staan hijskranen en krioelt het van de veelal buitenlandse werklui in en op de gebouwen. De metro rijdt sinds september 2009, de eerste in het Midden-Oosten. Maar nog lang niet alle stations zijn open. De drang om van Dubai in razend tempo een stad van nog meer allure te maken, eist zijn tol. ‘Worker kills himself in five-star hotel’, kopt Gulf News op nieuwjaarsdag. Hij zal het laatste slachtoffer niet zijn.