Architect Beel is verantwoordelijk voor de uitbreiding van de internationale kunstkampus De Singel in Antwerpen.

ANTWERPEN, 28 NOVEMBER 2010. Uit betrouwbare bron heb ik vernomen dat een balletjuffrouw eigenlijk helemaal niet zo tevreden is over de nieuwe dansruimtes in De Singel. Een fraai nieuw gebouw, dat wel. Maar eigenlijk met te weinig ramen. Tot overmaat van ramp zijn de toiletten een flink eind lopen. Dat vinden de meisjes niet fijn als ze vlak voor een uitvoering – en ze zijn dan al enorm nerveus – nog naar de wc moeten.

Dit soort, zij het bescheiden, kritische noten hoor je niet op de dvd die wordt afgespeeld in de ontvangsthal van de internationale kunstcampus De Singel in Antwerpen, waar bijna vijftig mensen staan te wachten op een gids voor hun rondleiding. Ze kijken naar het scherm en luisteren naar de lovende woorden van directeur Jerry Aerts en vele andere gebruikers aan het adres van de Belgische architect Stéphane Beel, het meesterbrein achter de nieuwe vleugel van duurzaam larikshout die vorige maand officieel is geopend.

“Beel’s latest addition to an Antwerp arts campus maintains its industrial character but lacks a distinctly Flemish identity”, schrijft James Payne op de internetsite Architecture Today. Het ‘industriële karakter’ verwijst naar het witte markante gebouw, startpunt van de architectuurwandeling, ontworpen door Léon Stynen en in 1968 als cultureel centrum met een conservatorium in gebruik genomen.

Een icoon in het Antwerpse culturele landschap, in de loop der jaren uitgebreid met muziek- en theaterzalen, foyers, studio’s voor Radio 2 Antwerpen, ateliers, tentoonstellingsruimte en klaslokalen. Aan de buitenkant van de bibliotheektoren vormen rode letters de combinatie ‘de Singel’. Beel, die met grootste respect voor zijn leermeester Stynen te werk is gegaan, heeft op het dak van het nieuwe gebouw de woorden ‘theater’, ‘architectuur’ en ‘muziek’ laten aanbrengen. Het brengt, althans bezien vanaf de straat, ondanks de verschillende bouwstijlen eenheid in het complex.

Binnen leidt de aandoenlijk stotterende gids ons van Stynens’ oude gedeelte, dat me nog het meest doet denken aan een ziekenhuis met een wirwar aan gangen en klapdeuren, naar de moderne uitbreiding van Beel. Daar komen de meeste mensen ook voor. De rondleidingen in oktober, vlak na de opening, waren razendsnel volgeboekt. Dit is voor veel Antwerpenaren weer een kans om hun nieuwe stadsparel te komen bekijken.

Antwerpen: 460.000 inwoners

Al snel wordt duidelijk dat Beel het werk van Stynen verdomd goed heeft bestudeerd. Ook in deze twaalfduizend vierkante meter tellende ‘stijve doos’ – zo wordt het gebouw al in de Antwerpse volksmond genoemd – is het lastig navigeren. Als je geen gids hebt waar je blind achteraan kunt slenteren, heb je echt de bordjes nodig om je weg te vinden langs de vele repetitielokalen, de tentoonstellingsruimte van het Vlaams Architectuur Instituut (VAI), de podiumkunstenwerkplaats, de nieuwe multimedia-bibliotheek die nog niet af is, plekken die luisteren naar namen als Witte Zaal en Gele Zaal waar voorstellingen plaatsvinden en het schitterende grand café dat nog het meest lijkt op een glazen kubus.

De Singel is een interessante culturele plek. Niet alleen omdat studenten dans, drama, muziek of toneel hier kris kras door elkaar heen lopen – ook op zondag – en zomaar oog in oog kunnen staan met hun grote voorbeelden die er optreden of repeteren. Ook voor ‘gewone’ mensen, cultuurliefhebbers zoals onze aimabele gids, is een ontmoeting in De Singel telkens weer inspirerend. Hoor hem eens hardop dromen.

Hij vertelt over de lastige opgave voor Beel: ervoor zorgen dat de trillingen, veroorzaakt door de treinen, en de geluidsoverlast van de auto’s en vrachtwagens tot vrijwel nul wordt gereduceerd. De snelweg waar de Singel aan kleeft, de E17 van Hasselt naar Gent, lag er in 1968 nog niet. Nu wel. Een complicerende factor. “Er is wel eens gesproken over het overkappen van dit stukje Ring, zodat er een groot plein ontstaat voor het gebouw. Dat zou fantastisch zijn. Het brengt nieuwe mogelijkheden met zich mee. Toekomstmuziek, jazeker. Maar een mens mag dromen, nietwaar?”