Boxpark Shoreditch: een pop-up winkelcentrum, bestaande uit zeecontainers, in Oost-Londen.

LONDEN, 28 JULI 2012. Geduw, getrek, gevloek. De argeloze voorbijganger wordt voor eethuis Clipper in Brick Lane getrakteerd op een ouderwets handgemeen. Onduidelijk is wie boos is op wie, maar er vallen rake klappen. Elke vuistslag gaat gepaard met een welgemeend fuck you. De kibbelende groep bestaat uit een man of tien. Ook vrouwen trouwens, die het fysieke geweld niet schuwen. Fascinerend. Midden op de dag nog wel. Na een paar minuten trekt L. aan mijn mouw. Doorlopen.

Welkom in Brick Lane, Oost-Londen. Beter bekend als Banglatown. Immigranten uit Bangladesh hebben er talloze restaurants, cafés, supermarkten en winkels uit de grond gestampt. Dat knokpartijtje van zojuist is kinderspel in vergelijking met de gewelddadigheden waarmee deze straat de Britse geschiedenisboeken is ingegaan. In de jaren zeventig vechten anarchisten en immigranten hier veldslagen uit met fascisten.

East End, het gebied dat zich ten noorden van Londen-centrum uitstrekt tussen Shoreditch en Stratford, heeft in die periode een belabberde reputatie. In de kranten wordt geschreven over vervuiling, verloedering, racisme en geweld. En de naam wás al bedoezeld. Eind negentiende eeuw is dit het jachtgebied van de legendarische seriemoordenaar Jack the Ripper.

Oost-Londen is de echte olympische uitdaging, kopt de Engelse kwaliteitskrant The Guardian op 7 juli 2012. Is er in ongeveer vijftig jaar dan helemaal niets veranderd? Gelukkig wel. Er is altijd leven in Brick Lane, vooral rond de Old Truman Brewery waar de uitbaters van Aziatische eetkraampjes goede zaken doen. Redchurch Street, dertig jaar geleden een no go-area, wordt nu geprezen om zijn hippe bars en trendy winkels. Loop er Aubin & Wills eens binnen. Een conceptstore, bestaande uit galerie, winkel en bioscoop.

De gentrification, in de jaren tachtig van de vorige eeuw ingeleid door de kunstzinnige bourgeoisie die op de aantrekkelijke lage huren afkomt, duurt nog steeds voort. De Olympische Spelen die gisteravond zijn begonnen, moeten Oost-Londen een nieuwe impuls geven. De infrastructuur is verbeterd, Stratford heeft nu niet alleen een nieuw station maar ook een van Europa’s grootste winkelcentra (Westfield) en het uitgestrekte olympisch park brengt moderne sportaccommodaties zoals een wielerbaan en een watersportcentrum. In de flats waar nu de duizenden atleten verblijven, wonen straks ‘gewone’ mensen.

Londen: 7,5 miljoen inwoners

In theorie is dat een veelbelovend uitgangspunt, maar de geschiedenis wijst uit dat de praktijk weerbarstiger is. Er gaan vaak jaren overheen om een voormalige olympische buurt te integreren in een bestaand gebied, laat staan dat die nieuwe wijk echt tot leven komt. De problemen waar Oost-Londen mee worstelt, zijn nog geen verleden tijd. Maar het wordt langzaam beter, zo erkennen ondernemers en bewoners. Zelfs reisgidsen dirigeren de toeristen weer die kant op.

Terecht. Er is niks mooier dan een stadsdeel dat niet af is. Er wordt volop geëxperimenteerd in het multiculturele East End. Zo stuiten wij op de hoek van Shoreditch High Street en Bethnal Green Road op Boxpark, ’s werelds allereerste tijdelijke winkelcentrum als we hun website mogen geloven. Een zinnenprikkelend idee van ondernemer Roger Wade in samenwerking met een gebiedsontwikkelaar: een veertigtal makkelijk en snel te verplaatsen zeecontainers, soms op elkaar gestapeld, vormt een pop-up mall.

Het concept is niet alleen slim bedacht, maar ook goed in de markt gezet. Mond op mondreclame wordt gestimuleerd: daarvoor wordt ter plekke verwezen naar Twitter en een Facebookpagina, hier en daar via QR-codes op de containerwanden. De bezoeker wordt volop ruimte geboden om de oh’s en ah’s via social media direct met de rest van de wereld te delen. Daar zijn de terrassen met cafés en restaurants, bovenop de in stijlvol zwart geschilderde containers, aantrekkelijk genoeg voor. Uiteraard is wi-fi gratis beschikbaar in Boxpark.

Lage kosten en lage risico’s, zo wordt de ondernemers beloofd. Maar Boxpark bepaalt wie er mag huren. Het is een mix van bekende (NIKE, Calvin Klein, Puma) en kleine, eigenzinnige merken. Om de sociale cohesie in de buurt te stimuleren, wordt ook lokale winkeleigenaren een kans geboden. Neem Art Against Knives, een jeugdproject met als doel voorkomen dat jongeren lid worden van criminele bendes. Deze artistieke werkplaats dient als ontmoetingsplek voor de buurt.

Boxpark Shoreditch dat eind 2011 de stalen deuren heeft geopend, beantwoordt als creatief concept volledig aan de vragen van deze tijd. Het is ‘groen’, het wil onderdeel uitmaken van de lokale gemeenschap en het biedt een passende oplossing voor vaak jarenlang braakliggende terreinen. Tijdschrift Elle omschrijft in een recensie de containers als ‘industriële schoenendozen’ en spreekt tegelijkertijd de hoop uit dat er een Boxpark in Amsterdam komt. Wie daarop niet kan wachten: doe jezelf alvast Oost-Londen cadeau.