Deze slideshow vereist JavaScript.

STUTTGART, 13 FEBRUARI 2018. En dan, op amper een vierkante kilometer, worden alle clichés die er over deze stad bestaan, keihard bevestigd. We gaan stapvoets naar beneden. Langzaam rijdend verkeer. File. Dat is niks bijzonders. Inwoners worden aangemoedigd om het openbaar vervoer te nemen en gebruik te maken van deelauto’s om de zware luchtvervuiling – met voorsprong de ergste van het land – terug te dringen. Maar erg succesvol is dat nog lang niet. En dat ruik je.

Iets verderop, in het glooiende landschap rondom het DaimlerChrysler-complex in stadsdeel Untertürkheim, schittert het Mercedes Benz Museum in de zon. Cultureel icoon, symbool van welvaart en succes. Meer nog is het futuristische gebouw, een ontwerp van het Nederlandse architectenbureau UN Studio, een eerbetoon aan de roemrijke geschiedenis. Aan de dag waarop Gottlieb Daimler en Wilhelm Maybach in 1885 de eerste lichte, snellopende benzinemotor uitvonden.

Stuttgart is dé autostad van Duitsland. Maar wees gerust. Voor iemand zoals ik, die geen verstand heeft van pk’s, een Mazda nauwelijks kan onderscheiden van een Skoda en nog geen wiel kan vervangen, is er bijvoorbeeld de stadsbibliotheek aan de Mailänder Platz in de Europese wijk. De tachtig miljoen euro kostende kubus wordt door criticasters ook wel de ‘boekengevangenis’ genoemd. Ga vooral naar binnen, want het smetteloze witte design van Yi Architects is even ingenieus als verbluffend.

Bij Hauptbahnhof is het rustig. De vrolijke klanken van de carnavalsoptocht die deze ijskoude middag duizenden toeschouwers naar de Schlossplatz heeft gelokt, klinken zacht op de achtergrond en vermengen zich met het lawaai van de bouwput die het stationsgebouw scheidt van de treinsporen. ‘Burgeroorlog om nieuw station Stuttgart’, kopte de NOS bijna acht jaar geleden op haar website. Een van de grootste infrastructurele projecten van Europa kost miljarden. De stad ligt in een smal dal. Voor het nieuwe station tunnels moeten worden gegraven, dwars door waardevolle mineraalbronnen. Parken en bomen moeten wijken.

Stuttgart: 604.000 inwoners

Nog steeds lopen de kosten op. Niet in 2024 maar in 2025 is alles klaar. De opdrachtgever van Stuttgart 21, de topman van Deutsche Bahn Rüdiger Grube, ontving vele doodbedreigingen en kreeg permanente bewaking. Bij de – in het begin dagelijkse – protesten vallen gewonden na hardhandig politieoptreden. Bij de deelstaatverkiezingen in Baden-Württemberg in maart 2011 is de CDU-regering vanwege het omstreden project weggestemd. Uiteindelijk gaat een kleine meerderheid na een referendum toch akkoord met de bouw van het nieuwe, volledig ondergronds te bouwen station.

De transformatie van de stad, het streven naar vooruitgang: o ironie, Stuttgart is slachtoffer geworden van haar eigen succes. Rijk geworden dankzij industriegiganten Daimler, Porsche en Bosch. Het heeft geleid tot een solide arbeidsmarkt, een groeiende economie, investeringen in cultuur om de stad nog aantrekkelijker te maken. Meer autohandelaars, meer toeristen, meer verkeer in en rond de stad. Maar ook meer luchtvervuiling. Meer aanpassingen om de infrastructuur te verbeteren. Dus meer opstoppingen.

Opinieblad Der Spiegel roept in augustus 2017 in een artikel met de kop ‘Kill your darlings!’ op tot verandering: “In Stuttgart heeft Gottlieb Daimler de toekomst al eens ontworpen. Nu moet het een tweede keer worden gedaan. Dat vindt iedereen. Auto-industrie. Politiek. Vakbonden. Burgers. Niemand wil eindigen zoals Detroit. Maar hoe voorkom je dat?”

Maar hoe? Dat is de vraag nu na 130 jaar het einde van de verbrandingsmotor in zicht komt. Bondskanselier Angela Merkel legde zeven jaar geleden de autoconcerns de taak op in 2020 voor een miljoen elektroauto’s op de Duitse wegen te zorgen. De autolobby is weigerachtig, want in landen als China en India is er nog altijd grote vraag naar benzineauto’s.  Wel wordt momenteel een dieselverbod in meerdere Duitse steden, waaronder ook Düsseldorf, overwogen.

Loop door het Mercedes Benz Museum en proef de liefde voor de auto. Beroemd is de humorvolle omschrijving van de innige band van de Duitser met zijn auto. Wat zijn de drie grootste crises in het leven van een Duitse man? Vrouw weg, baan kwijt, een krasje op de auto. In de filehoofdstad van Duitsland staat elke automobilist gemiddeld 73 uur per jaar vast in het verkeer. Dan is er in ieder geval genoeg tijd om na te denken over slimme oplossingen voor de toekomst.