MAASTRICHT, 1 JANUARI 2018. De stad stinkt naar het feest van de nacht die was. De lucht zwanger van zwavel, het asfalt omgetoverd in een vochtig vuurwerkkerkhof. Een mooie vrouw waar de strontkar overheen is gereden, zoals een oud-wethouder in een poëtische bui het ooit omschreef. We ontwaken vandaag in 2018. In de eerste uren koesteren we onze prille ambities nog, om ze over een tijdje alweer te verklungelen in de achtbaan van alledag. Alles wijst erop dat dit een jaar wordt als alle anderen.
In de 365 dagen die vanaf nu volgen had de schijnwerper Maastricht nochtans moeten uitlichten. Maar de belofte van Culturele Hoofdstad van Europa spatte vijf jaar geleden uiteen. De titel gekaapt door Leeuwarden, een concurrent waar nauwelijks rekening mee was gehouden. De kartrekker van toen, Guido Wevers, zette de juryleden in een terugblikinterview in De Limburger neer als ‘vooringenomen’. Het jaar waar zo lang naar was uitgekeken, verloor al zijn magie in een klimaat van cynisme en politiek opportunisme.
De laatste maanden speelde ik met de gedachte om de stad te verlaten. Dat heb je soms. Afwegen of je – ook qua werk – nog wel op je plek bent. Aan Maastricht ligt het niet. Het is leuker en spannender dan ooit. We reserveerden onlangs een tafel in een nieuw Perzisch restaurant, PaPaz, tegenover het station. Als fans van alles wat naar de Oriënt smaakt, moesten L. en ik altijd uitwijken naar Luik of Brussel. Of nog verder, Berlijn of Londen. Op onze borden lagen een ‘Kotlet’ en ‘Lavangi’. We keken elkaar aan: dat we dit hier nog mogen meemaken.
Ik blijf, zo luidt de conclusie na vele tientallen kilometers slenteren langs de frisse gezichten van de stad. In mijn ‘achtertuin’ ligt de Sint Pietersberg waar in het voorjaar de ENCI-groeve open werd gesteld voor het publiek en nog voor de zomer goed en wel begonnen was alweer ten onder ging aan zijn eigen succes. Het gratis natuurbad, een prachtige azuurblauwe plas water, trok in twee maanden tijd bijna 100.000 bezoekers. Veelal mensen die wilden genieten van een volstrekt unieke omgeving, maar een aantal onbetrouwbare sujetten zorgde voor vandalisme en alcohol- en drugsmisbruik.
Zowaar, grootstedelijke problemen in een klein dorp. Dat is niet erg. Het zorgt voor wrijving. Het houdt iedereen scherp, van beleidsmakers tot initiatiefnemers. Dan heb je het gevoel dat er iets gebeurt. Dat het leven niet voortkabbelt, maar dat er scherpe keuzes worden gemaakt. Nog steeds hoop ik op een Madrid Rio-achtige inrichting van de A2-traverse, bovenop de Koning Willem Alexandertunnel. Een godsgeschenk trouwens, de ellenlange files voor De Geusselt zijn nog slechts een spook uit het verleden.
Op de plek waar ooit het verkeer voortraasde richting Route du Soleil, ligt straks een Parklaan voor langzaam- en bestemmingsverkeer. Met een brede strook voor fietsers en voetgangers. Er komen nieuwe woningen en veel bomen. De eerste contouren zijn reeds zichtbaar, met in het hart de iconische maar nog immer oerlelijke Gemeenteflat die een opknapbeurt krijgt.
Maastricht: 122.000 inwoners
De stad wint aan allure en prestige. Dat voel je, dat merk je. Dat lees en weet je als zelfs de NOS bericht over het aantal bestemmingen dat vanaf april 2018 flink zal toenemen van Maastricht Aachen Airport. En je begrijpt het nog beter als de grootste kunstbeurs ter wereld, TEFAF, belooft nog tien jaar in Maastricht te blijven. Wel op voorwaarde dat congrescentrum MECC voor 27 miljoen euro wordt verbouwd en er betere lijndienstverbindingen naar het vliegveld komen, zodat TEFAF beter bereikbaar is voor de buitenlandse bezoekers die hun euro’s pompen in de regionale economie.
De regio Zuid-Limburg die de Maastrichtse burgemeester Annemarie Penn-Te Strake in een open brief afgelopen november in de Volkskrant aanbood aan het nieuw gevormde kabinet. Wordt het niet eens tijd Nederland iets ruimer te zien als de Randstad? In de slag om de toekomst, waarin zo’n zestig Europese supersteden elkaar beconcurreren op economisch gebied, kan de Randstad echt niet meer zonder groen achterland. Het kabinet moet de twee sterktes van de Randstad en de provincie met elkaar verbinden. Denk verder dan de as Amsterdam-Utrecht, is haar boodschap. In het zuiden en de grensregio is genoeg ruimte om het huisvestingsprobleem in de ‘overvolle’ Randstad op te lossen.
Een dappere poging van een burgemeester die precies weet waar ze over praat, omdat ze hier werkt en woont. Ik kan er sympathie voor opbrengen, al is het alleen maar omdat het geluid weldra in schoonheid zal verstommen. Mensen met een randstedelijke bril krijg je nu eenmaal moeilijk uitgelegd dat je die Randstad niet nodig hebt als je naar een concert wil. Daar hebben wij namelijk Brussel, Antwerpen of Keulen voor. Dat we binnen anderhalf uur rijden ook een veelvoud aan alternatieven hebben voor Schiphol voor de vakantie of een zakenreis.
Als je af wil van een calimerocomplex en bijbehorend gedrag, moet je vooral je eigen plan trekken. Niet bedelen, maar de houding ‘het is graag, of niet’ aannemen. Zelfs naar het kabinet. Je dus niet te veel aantrekken van wat iedereen van je vindt. Denk groot, ook al ben je klein. Hou het gewoon realistisch. Maar een beetje meer ‘on-Maastrichts’ mag best.
David Deprez, directeur van filmhuis Lumière aan het Bassin, vindt de term on-Maastrichts een compliment. Precies wat hij beoogde: iets toevoegen aan de stad wat er nog niet was. De inrichting van het café-restaurant in de centrale hal waar vroeger de stoom werd opgewekt voor de fabriek, nu rijksmonument in het Sphinxkwartier, is gedaan door Dorine de Vos, voormalig eigenaar en art director van Hotel New York in Rotterdam.
Het zorgt voor een grootstedelijke uitstraling in een klein dorp. Een plek waar je graag komt, waar je gasten mee naar toe neemt. Een stukje stad waar het tonen van lef en visie wordt terugbetaald. Het gebeurt de laatste jaren gelukkig steeds vaker. De opening van de Skybar, bovenop het dertig meter hoge en inmiddels hagelwitte Eiffelgebouw, leidt vanaf komende zomer hopelijk tot nog een beetje meer het Bangkok– of Singapore-gevoel in de provinciehoofdstad. Wie de optelsom maakt, concludeert dat 2018 ook zonder Culturele Hoofdstad toch het jaar van Maastricht wordt.
Foto Enci-groeve: Jean-Pierre Geusens
Categorieën:Stadsleven, Toekomstvisie
CITY2CITY 
wat een prachtig mooi stuk geschreven over mijn geboortestad