HERFORD, 20 JUNI 2020. Eerlijk is eerlijk. We twijfelden ernstig of we moesten bellen om de drukte een beetje te kunnen inschatten, juist nu de Europese grenzen langzaam open gaan en het getouwtrek om toeristen wordt hervat. Herford mag dan een vrij anonieme Duitse provinciestad zijn, wel een met een spectaculair museum waar de onmiskenbare handtekening van sterarchitect Frank Gehry onder staat.

Reizigers die na een lange COVID-19-lockdown weer massaal de wijde wereld intrekken: je kunt er maar beter rekening mee houden op een zaterdagmorgen in juni. Maar om 11.00 uur zijn we de eersten die zich – mondkapje verplicht! – bij de kassa melden van de ‘croissant van 28,8 miljoen euro’, zoals het museum voor moderne kunst en design tijdens de opening vijftien jaar geleden niet bepaald vleiend in de pers werd bestempeld.

Het is ook best even schrikken, zo’n uitbundige Gehry aan een doodordinaire straat in Herford. De man die industriestad Bilbao weer op de kaart zet met zijn Guggenheim en Los Angeles een iconische Walt Disney Concert Hall schenkt, heeft zijn ontwerp van MARTa Herford ooit een “nice little building” genoemd. Het U-vormige bakstenengebouw is a-typisch voor Gehry, maar dat wordt dan weer ruimschoots gecompenseerd door de kenmerkende organisch golvende en in de zon glimmende stalen dakplaten.

Hoe deze Gehry in Herford, een provinciestad in Noordrijn-Westfalen, terecht is gekomen? Simpel. Dit is het centrum voor de Duitse meubelindustrie. De wereldvermaarde Poggenpohlkeuken komt hiervandaan. Een aantal meubelnotabelen neemt bijna de helft van de bouwkosten voor hun rekening, gesteund door een ambitievolle burgemeester. Hij wil iets doen aan de jeugd die uit zijn stad wegtrekt. De Belg Jan Hoet wordt aangetrokken als directeur van MARTa, dat staat voor ‘Möbel, Art en ambiance’.

Herford: 67.000 inwoners

De logica voor de nalatenschap van Gehry aan Herford houdt hier snel op. Met een paar vakwerkhuizen, de lieflijke riviertjes de Aa en Werre en het hippe verzamelgebouw Elsbach Haus heb je de hoogtepunten wel benoemd.

Overnachten kun je beter doen in Bad Salzuflen, zes kilometer verderop, een levendig kuuroord in het Lipper Bergland. De dichtstbijzijnde metropool is Osnabrück, een van Duitslands belangrijkste pioniers op het gebied van elektrisch openbaar busvervoer. Een bezoek waard, al is het maar vanwege het Felix Nussbaum Haus, een fraai architectonisch staaltje van die andere wereldster, Daniel Libeskind.

Ook na het vertrek van Hoet in 2009 maken ze in het MARTa nog steeds goede tentoonstellingen, zo concluderen wij vandaag. Al is het gemiddelde van ongeveer 60.000 bezoekers per jaar niet het aantal waarop altijd is gehoopt.

“We zijn maar een dorp; wat moeten we met dit museum?”, roept een groepje bewoners Hoet in de kroeg toe, vlak voor zijn afscheid. In een interview met de Groene Amsterdammer zegt hij daarover: “Natuurlijk besef ik dat mijn smaak niet beantwoordt aan die van de doorsnee Herforder, die vooral van de klassieke aquareltechniek houdt. Als ze hun kerkje op een schilderij herkennen zijn ze door het dolle heen. Dat heeft niks met kunst te maken. Maar ik heb me verzoend met het feit dat ik ze niet kan bekeren.”

Het museum, Hoet (overleden in 2014) en de pro-MARTa-burgemeester die de verkiezingen verloor vanwege de weerstand tegen een megalomaan gebouw in een rustige provinciestad, zijn inmiddels een onlosmakelijk onderdeel van de geschiedenis van Herford. Of om met Jan Hoet af te sluiten: “Het is me hier wat geweest, jongen.”