Deze slideshow vereist JavaScript.

HAMBURG, 18 OKTOBER 2018. Op het terras van hotel Vier Jahreszeiten aan de Neuer Jungfernstieg nam hij, de cultheld van Hamburger SV, een hap van zijn broodje. Een doodgewone, hardwerkende en bovenal sympathieke jongen uit het Zuid-Limburgse Meerssen in de meest mondaine stad van Duitsland. Zelf kon hij daar ook hartelijk om lachen. Relativeren is een kunst, nietwaar. Hij vertelde – voor een boek dat ik samen met Marcel Abrahams schreef – over zijn eerste en enige wedstrijd in het Nederlands elftal én over Hamburg, een plek om verliefd op te worden.

Erik Meijer was de dertig inmiddels gepasseerd. Een voetballer heet dan al in de herfst van zijn loopbaan te zijn aanbeland. Maar in het voorjaar van 2001 moest in Hamburg het nieuwe Hamburg nog vorm krijgen. Er werd volop gebouwd aan de uitbreiding van de prachtige binnenstad aan het oude havengebied: HafenCity werd gepresenteerd als Europa’s grootste planologische bouwproject en was de belofte voor nog meer economische voorspoed.

Zeventien jaar later speelt Hamburger SV voor het eerst sinds de oprichting van de Bundesliga niet meer in de hoogste voetbalklasse. Meijer geeft inspirerende lezingen over zijn opmerkelijke carrière en is voetbalanalist bij de Duitse zender Skysport. Wij staan op de overvolle roltrap van de Elbphilharmonie. De traagste transportband ooit, vermoed ik. Er komt maar geen einde aan de weg naar boven. Alsof de architecten je willen dwingen eens goed na te denken in welk bijzonder gebouw je eigenlijk bent.

Wie een rondleiding wenst, dient zes weken voor de gewenste datum online te boeken. De kaartjes voor een bezoek aan ‘die Plaza’ zijn gratis. Op het plein, op 37 meter hoogte, worden foto’s gemaakt van het formidabele uitzicht over de stad en loopt elke toerist te Instagrammen. Wij ook? Jazeker, want je staat niet elke dag op dit veelbesproken icoon dat een slordige 866 miljoen euro heeft gekost. Door de volstrekt uit de hand gelopen uitgaven behoort het veelbesproken maar inmiddels minstens zo vaak geroemde concertgebouw tot de twaalf duurste complexen ter wereld. Het paradepaardje van architecten Herzog & De Meuron werd in 2017, zes jaar later dan gepland, opgeleverd.

Hamburg: 1,8 miljoen inwoners

We maken een rondje. Slenteren eigenlijk over het dak van het historische Kaispeicher-gebouw, volledig opgetrokken uit rode baksteen in de jaren zestig. Daarboven op heeft het Zwitserse architectenduo een golvend dak van glas gezet, als tegenhanger. In totaal 110 meter hoog met drie concertzalen, een hotel, restaurants en appartementen. Het zuigt de bezoekers aan HafenCity, dat zoveel meer fraais aan architectuur, cultuur en recreatie te bieden heeft  (sla pakhuizencomplex Speicherstadt en de Deichtorhallen vooral niet over), naar binnen.

Het verleidt Hamburger Abendblatt tot de vraag ‘hoeveel toeristen kan Hamburg verdragen?’ Tegenwoordig valt dan de term ‘overtoerisme’ al snel. Meer dan ooit klagen bewoners van veel bezochte Europese steden als Barcelona, Rome en Amsterdam over toeristen die voor overlast zorgen. Bezoekers worden met paardenvijgen bekogeld. In Venetië hebben zelfbenoemde piraten de toegang tot cruiseschepen geblokkeerd. Het zijn bizarre taferelen.

In Hamburg zijn er nog weinig uitwassen van dat kaliber, maar leven vooral veel zorgen over de mensenmassa die de Reeperbahn, het centrum met het populaire Raadhuis en de Elbphilharmonie aandoet. De 14 miljoen bezoekers die blijven overnachten, hebben geleid tot een toenemende druk op rust en welzijn van de plaatselijke bevolking. Maar, zo stelt de krant, het zijn er nog altijd veel minder dan Berlijn (31 miljoen) en München (15,7 miljoen) en relatief gezien trekken nog kleinere steden als Frankfurt am Main en Dresden veel meer toeristen aan.

Je vraagt je af waar men zich over opwindt, als je door het Schanzen- en Karolinenviertel wandelt. Hip, jong, alternatief, links en trendy. Vercommercialiseerd, gegentrificeerd, veryupt. De restaurants, bars en authentieke winkels worden aangeprezen in elke reisgids. En toch is het er rustig, relaxt. Misschien komt het door de lichte regen, het gebrek aan een Elbphilharmonie om de hoek of het groeiende besef dat je beter de wijken kunt opzoeken om een stad écht te leren kennen.